Месяц: Январь 2023

674-բ; 676-բ,դ,զ; 682; 684; 688

674. Գտե՛ք արտահայտության արժեքը.

բ) * ։ (15 – 4 · *), եթե աստղանիշի փոխարեն գրված լինեն +3, 0,

+5, +4 թվերը։

3 ։ (15 – 4 · 3)=1
0 ։ (15 – 4 · 0)=0
5 ։ (15 – 4 · 5)=1
4 ։ (15 – 4 · 4)=-1

676. a-ի և b-ի ի՞նչ արժեքների դեպքում կստացվի հավասարություն.

բ) a : b = 1, a=b

դ) a : b = –a, b=-1

զ) a : (–b) = –1, a=b

682. Կազմե՛ք շրջանաձև դիագրամ հետևյալ լճերի մակերեսների համար՝ Օնեգա (17700 կմ2), Բայկալ (31500 կմ2), Վիկտորիա (68000 կմ), Օնտարիո (19500 կմ2), Վան (3760 կմ2)։

17700+31500+68000+19500+3760=140460կմ2
Պատ․՝ 140460կմ2։

684 .Ավտոբուսի արագությունը մեքենայի արագության 5/7-ն է։ Ինչքա՞ն է
մեքենայի արագությունը, եթե ավտոբուսի արագությունը նրանից
փոքր է 30 կմ/ժ-ով։

7-5=2 մաս
30:2=15կմ/ժ մեքենայի արագության 1/7
15×7=105կմ/ժ
Պատ․՝ 105կմ/ժ։

688. Կառքի առջևի անիվը 96 պտույտ է կատարում, երբ հետևի անիվը
կատարում է 64 պտույտ: Որքա՞ն է հետևի անիվի շրջագծի երկարությունը, եթե առջևի անիվինը 2 մ է:

96-64=32 պտույտով ավելի
2մ-96 պտույտ
96:32=3
64:32=2
2×2=4մ երկրորդ անիվը
Պատ․՝ 4մ։

674.Գտե՛ք արտահայտության արժեքը.

ա) (8 · * + 9) ։ (–5), եթե աստղանիշի փոխարեն գրված լինեն + 2, 7, –3, –8 թվերը.

(8 · 2 + 9) ։ (–5) = -5

(8 · 7 + 9) ։ (–5) = -13

(8 · (-3) + 9) ։ (–5) = 3

(8 · (-8) + 9) ։ (–5)=11

676. a-ի և b-ի ի՞նչ արժեքների դեպքում կստացվի հավասարություն.

ա) a : b = 0

a = 0

b = ցանկացած թիվ բացի 0-ից

գ) a : b = a

a = ցանկացած թիվ

b = 1-ի

ե) (–a) : b = –1

a = -1

b = 1:

683. Գնացքը 3 ժամում անցավ 250 կմ։ Առաջին ժամում այն անցավ ճանապարհի 40 %-ը, երկրորդ ժամում՝ մնացածի 40 %-ը։ Քանի՞ կիլոմետր անցավ գնացքը երրորդ ժամում։

Լուծում

Պատ․՝ 90 կմ։

686․ Գրե՛ք այն բոլոր ամբողջ թվերը, որոնց բացարձակ արժեքները 5-ից փոքր են։

Պատ․՝ -4, -3, -2, -1, 0, 1, 2, 3, 4։

687․ Գնել են երկու տեսակի կոնֆետներ վճարելով ընդամենը 6500 դրամ: Առաջին տեսակի կոնֆետից, որի 1 կիլոգրամն արժե 2200 դրամ, գնել են 2 կգ: Մնացած գումարով գնել են երկրորդ տեսակի կոնֆետներ`1 կիլոգրամը 700 դրամով: Երկրորդ տեսակի քանի՞ կիլոգրամ կոնֆետ են գնել:

Լուծում

Պատ․ 3կգ

Իսահակյանի հուշերից

Վահանի եղբայրներին ճանաչում էի վաղուց և գիտեի, որ նրանք եղբայր ունեն Լազարյան ճեմարանում, իսկ իրեն՝ Վահանին, առաջին անգամ տեսա Մոսկվայում, 1904թ. մարտ ամսին այցի էի գնացել Լազարյան ճեմարան: Ինձ շրջապատեցին մի քանի ուսանող-աշակերտներ, որոնց մեջ էր Վահանը: Բոլորն ինձ հարցեր էին տալիս և հարցերիս պատասխանում: Ցույց էին տալիս ճեմարանի սրահները, գրադարանը, դահլիճը և այլ անկյուններ, մինչդեռ Վահանը լուռ ու անխոս հետևում էր մեզ՝ աչքը վրայիցս չհեռացնելով: Երբ խոսք էի ուղղում նրան կարմրում ու շփոթվում էր:

Մնաք բարևին՝ Վահանը ձեռքս ամուր սեղմեց և շշնջաց. «Շատ ուրախ եմ, որ Ձեզ տեսա»: Ես հրավիրեցի նրան ինձ մոտ: Մի երկու օր հետո Վահանն իր ընկերոջ հետ մոտս եկավ: Որքան ուղեկցող ընկերը սիրում էր շատախոսել, նույնքան նա լուռ էր կամ սակավախոս: Վահանը հետաքրքրվում էր գրականությամբ, ինչ են գրում Ղ.Աղայանը, Շիրվանզադեն, Հ.Թումանյանը, Դ.Դեմիրճյանը և ուրիշները:

Երբ ես նայում էի նրան՝ հուզվում էր, գլուխը կախում: Իմ հարցին, թե՝ արդյոք ուսանողությունը հետևում է հայ գրականությանը, Վահանը, կարծես, բոլոր ուսանողների կողմից, իբրև պատասխան, կարմրելով արտասանեց իմ ոտանավորներից մի երկու նմուշ:

Հաջորդ տարին, 1905 թվին, ամռանը Ախալքալաքի գավառումն էի: Թափառումերիս ընթացքին հյուր եղա Վահանեց ընտանիքի մոտ Գանձա գյուղում: Վահանի հայրը քահանա էր, մի շատ տարօրինակ և հետաքրքրական մարդ: Բոլոր որդիները, մանավանդ Վահանը, ապշեցուցիչ նմանություն ունեին իրենց հորը՝ սև, ներքին հրով վառ աչքեր, սուր հայացք, թուխ մազեր, ջղային կազմվածք:

Վահանի մայրը վաղուց վախճանված էր, և տունը քույրն ու մեծ հարսն էին կառավարում: Ընտանիքը հուզիչ գուրգուրանք ուներ Վահանի հանդեպ, որ տան կրտսերն էր, և Վանիկ էին կոչում նրան:

Վարդավառի կիրակին էր, մի պայծառ օր: Գնացինք Գանձայից ոչ շատ հեռու Սբ.Հովաննեսի մատուռը, որը ուխտատեղի էր:

Ես ու Վահանը նստել էինք մատուռի տակ, ծխում էինք ու դիտում պարողներին և քեֆ անողներին:

Վահանի լեզուն բացվել էր, այլևս չէր քաշվում ինձնից:

Մյուս օրը առավոտյան գնացինք տեսնելու Փարվանա լիճը: Բարձրացանք մի բլրակի վրա, որը իշխում էր շրջակայքին: Վահանը հափշտակված նայում էր ՝ հայացքը թափառելով ամեն կողմ, և արտասանեց յուրովի Հ.Թումանյանի «Փարվանայից».-Նայի՜ր, -ասում էր Վահանն ինձ, – ա՜խ, ի՜նչ տխուր աչքեր ունեն մեր գյուղացիները, ի՜նչ մտահոգ դեմքեր՝ արևով, անձրևով այրված ու բովված: Իբրև թե ուրախ երգեր են երգում, բայց ի՜նչքան վիշտ ու մորմոք կա սրանց ուրախ երգերի մեջ: Մեր նոր գրողներից Թումանյանը և դու, միայն երկուսդ, զգում եք մեր ժողովրդին: Ձեզնից հետո կամ նոր, բոլորովին նոր երգ պիտի ասել, կամ պիտի լռել:

Անջնջելի կենդանի են իմ հոգում այն քնքուշ երեկոները և անդորր գիշերները, որ ապրել եմ Վահանի մայրենի գյուղում, պատանի Վահանի հետ միասին:
———
Ալեքպոլում հաճախ լինում էին նրանք ինձ մոտ, ես էլ նրանց մոտ, հյուրանոցում: Մինչև ուշ գիշեր զրույց էինք անում, բայց ոչինչ չեմ հիշում հիմա այդ զրույցներից: Միայն երկու դեպք եմ վերհիշում:

Մի երեկո Վահանի ընկերը ինձ ասաց, թե Վահանը բանաստեղծություններ է գրում: Վահանը դողդոջ ձայնով կարդաց մի քանի հատ: Բնավ չհավանեցի, դժգույն բաներ էին, մեծ մասով իմ ոտանավորների, Թումանյանի և ուրիշների նմանություններ:

Բանաստեղծական տրամադրությամբ լցված մի երիտասարդ, լավագույն կերպով պատրաստված, տեղյակ հին ու նոր գրականության… և այսպիսի թույլ բաներ: Շատ հիասթափվեցի: Վահանը դեռ իրեն չէր գտել. Հրաշքը դեռ տեղի չէր ունեցել:

Երկրորդ վերհուշս այս է:

Նրանք գյուղերը շրջելիս, եղբորս մոտ հյուր էին եղել Ղազարապատ գյուղում. այնտեղից էլ ձմեռ օրով գնացել էին Անի:

-Անսահման գեղեցիկ է Անին,- ասում է Վահանը: Եվ իրոք, Անին իր ճարտարապետական հուշարձաններով ազդել էր նրա մտքի և երևակայության վրա:
——–
1908 թվին, ամռանը Թիֆլիսում պատահեցի Վահանին: Պիտի հրատարակեր իր բանաստեղծությունների առաջին գրքույկը՝ «Մթնշաղի անուրջները»: Տպելուց առաջ Հ. Թումանյանի մոտ կարդացել էր ձեռագիրը, ուզեց ինձ մոտ էլ կարդալ՝ «անկեղծ կարծիքս» իմանալու համար: Հյուրանոցիս սենյակում ենք: Հուզված կարդում է ոտանավորները, մեկը մյուսի ետևից. քանի առաջանում է ընթերցումը, ավելի է հուզվում. ես սրտով և ուշով հետևում եմ ընթերցումին: Տետրակը չավարտած՝ ես անհամբերությունից մղված՝ գոչեցի. «Կեցցե՛ս, Վանիկ ջան, հրաշալի բաներ են, բյուրեղացած զգացումներ՝ անթերի ձևերի մեջ: Իսկական քնարերգությունը սա է- մաքուր լիրիկա»: Զարմացա, որ նախորդ ոտանավորներից այստեղ չկար:

Վահանի ներհուն աչքերը փայլատակեցին ուրախությամբ: -«Հ.Թումանյանն էլ շատ հավանեց: Երկուսիդ կարծիքը բացարձակ արժեք ունի ինձ համար: Այլևս քննադատությունից վախ չունեմ»:

Երեկոյան եղա Հ.Թումանյանի մոտ և հիացմունքս հայտնեցի Վահանի

Երկու տարվա ընթացքում հրաշքը կատարվել էր,Վահանը գտել էր իրեն և արվեստի գաղտնիքը: Վահանի երևումով հայ գրականության մեջ մի նոր էջ բացվեց:

Աղբյուրը

Վահան Տերյանի համար իր գեղեցիկ բանաստեղծությունները գրելու չափ կարևոր էր գործածելիք թուղթը: Գրելը ինքնին Վ. Տերյանի համար մի սրբազան արարողություն էր, որի առաջին և կարևորագույն մասը թղթի, գրչի և թանաքի ընտրությունն էր: Նյութական համեստ միջոցներով ապրող ուսանող Վ. Տերյանը Մոսկվայում թղթավաճառից թղթավաճառի էր գնում իր փնտրած ընտիր թուղթը գտնելու համար:
Չափազանցություն չի լինի ասել, թե արտաքին ձևին այնքան կարևորություն տվող Տերյանը ավելի շուտ կհրաժարվեր գրել իր բանաստեղծությունները, քան կհամաձայներ այդ բանաստեղծությունները գրի առնել խանութպանի հին հաշվետետրից պոկված և մեկ էջը գրոտված թերթերի վրա…

ՎԱՐԴԳԵՍ ԱՀԱՐՈՆՅԱՆ

Աղբյուրը 

671․ Հաշվե՛ք.

բ) –600 ։ (–150) = 600 : 150 = 4

դ) –420 ։ (–15) = 420 : 15 = 28

զ) +837 ։ (–1) = -837

672․ Գտե՛ք այն թիվը, որը աստղանիշի փոխարեն գրելու դեպքում կստացվի հավասարություն.

բ) 6 · * = –36

* = -36 : 6

* = -6

դ) –9 · * + 1 = –80

* = (-80 — 1) : (-9)

* = -81 : (-9)

* = 9

զ) 2 – 3 · * = 20։

* = (20 — 2) : (-3)

* = 18 : (-3)

* = -6

673․ Հաշվե՛ք.

բ) –18 ։ (–9) + 16 ։ (–8) – 24 ։ (–6) = 2 + (-2) + 4 = 4

դ) (–55 ։ 11 + 48 ։ (–16)) ։ (–4) = (-5 + (-3)) : (-4) = -8 : (-4) = 2

զ) –84 ։ (–56 ։ (–7) + 54 ։ (–9)) = -84 : (8 + (-6)) = -84 : 2 = 42

677. Տրված են երկու կոտորակներ՝

Նրանցից ո՞րն է ավելի մեծ։

Պատ․՝ հավասար են։

680․ Կոորդինատային ուղղի վրա նշե՛ք A (–2), B (+5), C (–8), D (–1), E (+2) կետերը։

Կարծես թե դարձել եմ ես տուն, 
Բոլորն առաջվանն է կրկին, 
Նորից դու հին տեղը նստում, 
Շարժում ես իլիկը մեր հին: 

Մանում ու հեքիաթ ես ասում, 
Մանում ես անվերջ ու արագ, 
Սիրում եմ պարզկա քո լեզուն, 
Ձեռներըդ մաշված ու բարակ։ 

Նայում եմ, մինչև որ անզոր 
Գլուխըս ծնկիդ է թեքվում, 
Նորից ես մանուկ եմ այսօր, 
Դրախտ է նորից իմ Հոգում։ 

Արևը հանգչում է հեռվում, 
Գետից բարձրանում է մշուշ, 
Հեքիաթըդ անվերջ օրորում, 
Իլիկըդ խոսում է անուշ…

Առաջադրանքներ՝

• Գրի՛ր տրված բառերի բացատրությունը՝մշուշ, անզոր, պարզկա, իլիկ:

մշուշ – մեգ, մառախուղ

անզոր – անուժ, թույլ

պարզկա – պարզ, հասարակ

իլիկ – թել մանող գործիք։

• Ի՞նչ է նկարագրվում այս բանաստեղծությունում, գրավո՛ր պատմիր:

Բանաստեղծը պատմում է, որ անգամ մտքով վերադառնում ես տուն։ Տունը հիշեցնում է մեզ մեր մանկությունը և մեր մեջ ավելի շատ տպավորված պահեր։

• Դո՛ւրս գրիր բնության պատկերները:

Արևը հանգչում է հեռվում, 
Գետից բարձրանում է մշուշ,

• Բանաստեղծությունը սովորի՛ր անգիր։ 

671-ա,գ,ե; 672-ա,գ,ե; 673-ա,գ,ե; 678; 681

• Հաշվե՛ք.
  ա) +38 ։ (–19)=-2
• դ) –420 ։ (–15)=18

• , է) 0 ։ (–14)=0

ա) –3 · * = 21

*=(-7)

 գ) –10 · * = 0

*=(0)

 ե) –21 · * + 3 = 45,

*=(-2)

673. Հաշվե՛ք.

ա) 8 ։ (–2) – 14 ։ (–7) + (–12) ։ 4= -5

դ) (–55 ։ 11 + 48 ։ (–16)) ։ (–4)=+2   

 բ) –18 ։ (–9) + 16 ։ (–8) – 24 ։ (–6)= +4

 ե) –66 ։ (72 ։ (–9) + 105 ։ (–35))=+6

 գ) (33 ։ (–3) – 40 ։ (–8)) ։ (–3)=+2

զ) –84 ։ (–56 ։ (–7) + 54 ։ (–9))=-42

678. Տրված են –5, –11, +18, –9, +6 թվերը։

Գտե՛ք՝ ա) այդ թվերի գումարին հակադիր թիվը

+1

բ) այդ թվերին հակադիր թվերի գումարը։

+1

681. Հայտնի են երկու քառակուսիների մակերեսները (տե՛ս նկ. 72)։ Գտե՛ք ներկված
     եռանկյան մակերեսը։